Smok – fikcyjne stworzenie, najczęściej rodzaj olbrzymiego, latającego gada. Występuje w licznych mitach i legendach oraz w literaturze i filmach. Według wielu mitów smoki obdarzone były dużą inteligencją, potrafiły posługiwać się magią, znały ludzką mowę, a także ziały ogniem. Poza tym posiadały lub strzegły rozmaitych skarbów.

Różne zwierzęta podobne do smoków występowały w mitologiach wielu kultur. Smoki są istotami reprezentującymi siły natury i cztery żywioły, zwłaszcza zaś ogień i powietrze. Smok był też często używany w roli symbolicznej.

źródło

W większości języków europejskich słowo smok pochodzi od greckiego słowa drakan (bystrooki), np. ang. Dragon, niem. Drache, cz. Drak.

Nowy słownik etymologiczny Wiesława Borysia stwierdza, że smok jest słowem ogólnosłowiańskim: czeski zmok, słowacki zmok/zmak, staro-cerkiewno-słowiańskie smokъ itd. Prasłowiańskie smokъ to istota mityczna pod postacią latającego gada lub pod postacią ludzką. Gdyby słowo smok wywodzić od prasłowiańskiego sъmъkъ, można by łączyć to słowo z czasownikiem (prze)smyknąć się, przejść, przesunąć się, przedostać się gdzieś, przez coś zwinnie, szybko, ukradkiem przemknąć się, prześlizgnąć się'

źródło

Św. Jerzy walczący ze smokiem

Smok Obrońca Ljubljany

Smok w herbie Księstwa Czerskiego

Smoki z legend kontynentu europejskiego, dominują we współczesnej konwencji fantasy. Zgodnie z pierwowzorami mają zwykle wygląd wielkiej jaszczurki czy dinozaura, posiadają skrzydła, nierzadko maja kilka głów, potrafią zionąć ogniem. Francuski mnich Fulko z Chartres, zmarły w 1127 r., tak pisał o smokach: "Smoki charakteryzują się długimi, wstrętnymi pyskami, ostrymi zębami i ognistym językiem, uszy mają podobne do rogów, kark jest długi a ciało jaszczurcze. Dwie nogi są podobne do orlich pazurów, a skrzydła mają jak nietoperze. Smoki mieszkają w Indiach i w Etiopii, gdzie stale jest lato. Są to największe zwierzęta na świecie"^[1] Jako symbol pojawiają się między innymi w Imperium Rzymskim. Zasadniczo utożsamiano je ze złem, chorobą lub wojną; w tradycji chrześcijańskiej smok pojawia się jako symbol szatana. W chrześcijańskich legendach europejskich motyw smoka wiąże się z postacią Św. Jerzego. Smoki pojawiają się w średniowiecznych eposach (np. o Tristanie i Izoldzie).

• Wojciech Górczyk uważa, że: "W słowiańskim micie o pojedynku kosmogonicznym, prawdopodobnie Weles, słowiański chtoniczny bóg płodności pól i zmarłych, władca Zaświatów i śmierci, strażnik pokładów złota i skarbów, przyjmował niekiedy postać żmija. Był on przeciwnikiem Peruna, gromowładnego boga uranicznego"^[1]

O smokach pisze szczegółowo Benedykt Chmielowski w Nowych Atenach: "gdzie historia włóczkową robotą zapisana. Jest to wskazanie na jakiś rodzaj pisma pamiętającego historię smoczych dziejów, opartego na niciach. Tamże smoki strzegły złote runo".

Istotami podobnymi do smoków są: bazyliszki, wiwerny i wher i draki

Smoki z legend, mitów oraz "postacie" literackie:

• Aži Dahaka
• Żmij
• smok wawelski
• Wąż-smok
• Wiwern
• Smoki Śródziemia
• Smoki Świata Dysku
• smok łysiecki
• Smoki z Alagaësii
• bałtyjskie: Aitvaras, Pukis

źródło

Osobny artykuł: Smok chiński.

Smok chiński na karcie z książki

Japoński smok – drzeworyt Hokusai "Smok"

Lungi, czyli smoki azjatyckie wywodzą się z Chin, a początek legendzie dały im zapewne kości dinozaurów, które występują licznie na pustyni Gobi. Smoki chińskie znane są także w Japonii, Korei Południowej, Wietnamie i Azji Południowo-Wschodniej. Chiński smok posiada ciało węża, pysk wielbłąda, łuski karpia, łapy tygrysa i szpony orła. W pysku często trzyma perłę, która symbolizuje doskonałość.

W przeciwieństwie do europejskiego smoka, smok chiński jest istotą sprzyjającą ludziom, i — jako taki — symbolizował przez wieki władzę cesarską, np. smoczy tron oznaczał tron cesarza Chin. Ludność chińska wierzyła, że pierwszymi cesarzami ich kraju były właśnie smoki.

W odniesieniu do przyrody, smok jest symbolem wody. Chińczycy wierzyli w przeszłości, że każda rzeka, zbiornik wodny czy chmura mają swojego smoka, którymi zarządza Smoczy Król w Niebie. W czasach suszy składano ofiary Królowi Smoków z prośbą o deszcz.

Smok jest elementem wielu chińskich powiedzeń i przysłów, np. chiński idiom 望子成龙 (dosł. pragnąć, by dziecko zostało smokiem) jest używany w odniesieniu do rodziców, którzy mają wygórowane ambicje wobec swych dzieci.

Starożytna chińska astrologia umiejscawiała gwiazdozbiór Smoka między Małą i Wielką Niedźwiedzicą. Smok to jedno z 12 zwierząt chińskiego zodiaku.

Smoki chińskie i japońskie można odróżnić po pazurach: chińskie mają cztery, a japońskie trzy pazury. Dodatkowo japońskie mają bardziej podkreśloną wężową budowę ciała.

źródło

Smok chiński, (w języku kantońskim: Lùhng; jap.: ryū, lub tatsu 龍/竜; kor.: yong 용; taj.: mungkorn มังกรจีน; wiet.: rồng) - stwór z chińskiej mitologii, z której trafił do innych kultur Azji Wschodniej, czasami nazywany na Zachodzie "smokiem orientalnym".

Smok chiński

Zazwyczaj przedstawiany jako długie, wężopodobne stworzenie z wielkimi szponami, jest od dawna silnie zakorzenionym w folklorze i sztuce Chin symbolem mocy przynoszącej szczęście. Personifikuje też koncepcję yang, jego domeną jest pogoda, postrzegany jest jako władca deszczu i w ogóle wody. Wielu Chińczyków używa terminu "Potomkowie Smoka" jako swej identyfikacji etnicznej.

Smok jest niekiedy używany w kulturze Zachodu jako symbol narodowy Chin. Jednakże sami Chińczycy, zarówno z ChRL jak i Tajwanu niezmiernie rzadko używają symbolu smoka w takim charakterze. Dzieje się tak z dwóch powodów.

Flaga chińska ze smokiem z czasów dynastii Qing.

Po pierwsze, smok był symbolem chińskiego cesarza i był przedstawiony na chińskiej fladze pod koniec panowania dynastii Qing. Te monarchistyczne powiązania są niezgodne z ideologiami współczesnych Chin. Po drugie, smok jest też agresywny i budzi wojenne skojarzenia, których rząd Chińskiej Republiki Ludowej stara się unikać. Z tego też powodu w samych Chinach znacznie częściej w roli narodowego symbolu przedstawiana jest wielka panda, a nie smok.

Mimo to smok nadal budzi duży szacunek w chińskim kręgu kulturowym. Jest tabu prezentowanie karykatur smoków, na przykład kampania reklamowa firmy Nike, w której amerykański koszykarz LeBron James zabijał smoka (jak również bił starego mistrza Kung-fu), została natychmiast zakazana przez rząd ChRL, w związku z licznymi protestami z powodu braku szacunku dla smoka.

Wiele chińskich przysłów i idiomów odnosi się do smoka, na przykład powiedzenie "Pragnąć, by dziecko zostało smokiem" (望子成龍) odnosi się do rodziców, którzy mają wygórowane ambicje w stosunku do dzieci. "Smok" pojawia się również w azjatyckich pseudonimach gwiazd kina kung-fu, tj. Bruce Lee czy Jackie Chan.

źródło